Advocatus Diaboli

Τετάρτη, Ιουλίου 12, 2006

Καληνύχτα Ροζέ, καλημέρα θλίψη

Αντιγράφω από «Τα Νέα» το συναρπαστικό άρθρο του Μανώλη Πιμπλή για έναν άνθρωπο που ήταν πραγματικά ξεχωριστός. Ο Ροζέ Μιλλιέξ που αγάπησε παράφορα την Ελλάδα και βοήθησε τις πνευματικές δυνάμεις οι οποίες ξεπετάχθηκαν από την Κατοχή να μεγαλουργήσουν χωρίς να εμπλακούν στις πολιτικές δίνες των καιρών, απεδήμησεν παρά δήμον ονείρων πλήρης ημερών. Η ελληνική πολιτεία δεν ενδιαφέρθηκε να δηλώσει τη λύπη της, παρότι ώφειλε να το κάνει. Πού οι καιροί που οι πολιτικοί ηγέτες του υπουργείου έστελναν τρεις- τρεις συλλυπητήρια για λαϊκούς συνθέτες και στιχουργούς. Προφανώς ο Μιλλιέξ τούς ήταν άγνωστος... Αγνωστος και μαζί Αριστερός, παραπήγαινε για την κουλτούρα τους. Πάντως, για όσους τον γνωρίσαμε έστω και ελάχιστα, ήταν ένας Αξιος Ανθρωπος. Καλό του ταξίδι.

**********


Ο PΟZE MIΛΛIEΞ KAI TΟ «MATAPΟA»
Ένα πλοίο έσωσε τον ανθό της διανόησης Στον Pοζέ Mιλλιέξ, που κηδεύτηκε χθες, και στον Οκτάβιο Mερλιέ οφείλεται η διεθνής καταξίωση - αριστερών, κυρίως - Eλλήνων της διανόησης, καθώς τους διέσωσαν, πριν από 61 χρόνια, με το πλοίο «Mαταρόα»... ΜΑΝΩΛΗΣ ΠΙΜΠΛΗΣ


Στο θρυλικό «Ματορόα» επιβιβάστηκαν σχεδόν διακόσιοι φοιτητές, μελλοντικοί πρωταγωνιστές της ελληνικής διανόησης και τέχνης. Ο Οκτάβιος Μερλιέ και ο Ροζέ Μιλλιέξ (του Γαλλικού Ινστιτούτου) απειλήθηκαν με ανάκληση στο Παρίσι. Στον Μερλιέ η ιστορία αυτή στοίχισε τη θέση του μορφωτικού ακολούθου της Γαλλικής Πρεσβείας, για την οποία ήταν σοβαρός υποψήφιος
Ήταν τέλη του 1945. Ένα καράβι με εξωτικό όνομα, το «Ματαρόα» - στα πολυνησιακά σημαίνει «η γυναίκα με τα μεγάλα μάτια» - σαλπάριζε από τον Πειραιά με προορισμό τον Τάραντα της Ιταλίας. Μέσα του βρισκόταν ο μέλλων ανθός της ελληνικής διανόησης που τότε δεν ήταν παρά εικοσάχρονοι κυνηγημένοι, πολιτικοί πρόσφυγες ουσιαστικά, μετά το τέλος του αιματηρού Εμφυλίου. Τελικό τους προορισμό είχαν τη Γαλλία.
Επρόκειτο για το μεγαλύτερο μέρος των υποτρόφων του Γαλλικού Ινστιτούτου ο αριθμός των οποίων, από είκοσι που ήταν ώς τότε κατ' έτος, αιφνίδια δεκαπλασιάστηκε σχεδόν. Όχι τυχαία: αυτό αποτελούσε επίτευγμα του Οκτάβιου Μερλιέ, διευθυντή του Γαλλικού Ινστιτούτου της Αθήνας και του Ροζέ Μιλλιέξ, γενικού γραμματέα του Ινστιτούτου, που έφυγε από τη ζωή πριν από λίγες μέρες. Στόχος τους ήταν να διασώσουν όσους μπορούσαν από τη σπάθη της μετεμφυλιακής εποχής. Όπως είπε ο Νίκος Σβορώνος, επιβάτης και εκείνος του «Ματορόα», «βλέποντας τον κίνδυνο που κρεμόταν πάνω από το κεφάλι μιας ολόκληρης γενιάς επιστημόνων και καλλιτεχνών, έσπευσαν να φυγαδεύσουν όσους μπόρεσαν στο εξωτερικό για σπουδές».
Ανάμεσά τους ήταν διαπρεπείς - κατόπιν - φιλόσοφοι: ο Κορνήλιος Καστοριάδης, ο Κώστας Αξελός, ο Κώστας Παπαϊωάννου, η Μιμίκα Κρανάκη. Οι αρχιτέκτονες Αριστομένης Προβελέγγιος, Γιώργος Κανδύλης, Τάκης Ζενέτος, Ιάνης Ξενάκης (μετέπειτα και συνθέτης, που με αναπηρία από τα Δεκεμβριανά, δεν ταξίδεψε με το πλοίο αλλά έφτασε στη Γαλλία λίγο αργότερα). Ανάμεσα στους υποτρόφους και οι γλύπτες Μέμος Μακρής, Κώστας Κουλεντιανός, ο ζωγράφος Κωνσταντίνος Βυζάντιος, οι λογοτέχνες Έλλη Αλεξίου, Μάτση Χατζηλαζάρου, Ανδρέας Κέδρος, ο μαέστρος Δημήτρης Χωραφάς, οι κινηματογραφιστές Μάνος Ζαχαρίας, Άδωνις Κύρου (που είχε ήδη φυγαδευτεί, τραυματίας και αυτός).
Μαζί και οι Γιάννης και Δημήτρης Μαρινόπουλος, που έφτιαξαν την ομώνυμη επιχείρηση, ο μετέπειτα βιομήχανος Μανώλης Νειάδας. Αργότερα θα προστεθεί στην παρέα και ο Κώστας Γαβράς, όπως και η ιστορικός Ελένη Μπιμπίκου - Αντωνιάδη.


Το «Ματαρόα» άφησε τους επιβάτες του στον Τάραντα. Από εκεί πήραν τρένο για τη Βασιλεία, όπου τους ράντισαν με DDT φοβούμενοι τις ψείρες. Μετεπιβιβάστηκαν σε άλλο τρένο για το Παρίσι. Ο ακριβής κατάλογος των επιβατών του «Ματαρόα» δεν έχει καταγραφεί. Ο υποψήφιος διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών Γιώργος Καλπαδάκης, σε εκτενή έρευνα που έκανε (περιοδικό «Αντί», Ιούλιος 2005), προσδιορίζει τον αριθμό τους σε περίπου 190, από τους οποίους οι 140 ήταν υπότροφοι και οι άλλοι 50 θα αναλάμβαναν μόνοι τους τα έξοδα σπουδών τους.
Το βέβαιο είναι ότι για κάποιους από αυτούς, η Γαλλία έγινε δεύτερη πατρίδα και τόπος όπου μπόρεσε να ανθήσει το ταλέντο τους, χωρίς κανείς να μπορεί να απαντήσει στο ερώτημα τι θα είχε συμβεί αν έμεναν εδώ. «Χωρίς τις υποτροφίες πολλοί από τους νέους ήταν καταδικασμένοι, και μπορούμε μόνο να υποθέσουμε την κατάληξη όσων απέτυχαν να εξασφαλίσουν μια υποτροφία», λέει ο κ. Καλπαδάκης.

4 Comments:

  • Οι (υποκριτικές) εκφράσεις λύπης της Πολιτείας καλλίτερα να λείπουν. Τουλάχιστον δεν εκφράζουν ψέματα. Και ποιά είναι η Πολιτεία που "λυπάται" όταν φεύγουν αξιόλογοι άνθρωποι! Δες τους έναν-έναν: Ανάξιοι οι συντριπτικά περισσότεροι. Και οι κυβερνώντες και οι αντιπολιτευόμενοι και οι δημόσιοι υπηρέτες τους. Οι φακοί των οφθαλμών τους μονίμως εστιασμένοι στις τσέπες τους. Πώς να δουν πιό μακρυά!

    By Blogger Epicuros, at 10:11 π.μ.  

  • Ξαναδιαβάζοντας το κείμενο που αναφέρεται στη διάσωση με το "Ματαρόα" δεν μπόρεσα να αντισταθώ στον πειρασμό να συσχετίσω το όνομα του πλοίου με την Ελληνική ρίζα "μάτι" που συνδέεται και με την μετάφραση στη γλώσσα των Πολυνησίων. Λες...

    By Blogger Epicuros, at 10:53 π.μ.  

  • Ο σεβασμός προς τους νεκρούς από την πολιτεία είναι οφειλόμενος. Δεν προσθέτει βέβαια τίποτα, αλλά πρέπει να δηλώνεται. Ο,τι και αν είναι η πολιτεία, η οποία, άλλωστε, έχει, όπως λες κι εσύ, εκπροσώπους ανάξιους συντριπτικά. Η πιθανή συνάφεια με το μάτι πολύ ενδιαφέρουσα, αν και, νομίζω, σουρεαλιστική- μάλλον, ιδίως, γι' αυτό.

    By Blogger advocatus diaboli, at 8:51 μ.μ.  

  • By Anonymous Ανώνυμος, at 5:50 μ.μ.  

Δημοσίευση σχολίου

<


myspace graphics

myspace graphics