Νέλσον Μαντέλα, ο πολυαγαπημένος

Νοέμβριος ήταν και τότε, θα έχουν περάσει δέκα χρόνια θαρώ. Μπαίνω στο Σοβέτο, στη Νότιο Αφρική. Απροετοίμαστη εντελώς για τα όσα θα έβλεπα. Περίμενα μνημεία, περίλαμπρα κτήρια, αίγλη. Βρήκα τη γυμνή αλήθεια ανθρώπων που ήξεραν γιατί πολεμούσαν και γιατί σκοτώνονταν- γι’ αυτό και κατάφεραν όχι μόνο να νικήσουν, αλλά και να μην αλλοτριωθούν.
Κοντά στο Γιοχάνεσμπουργκ και κοντά στην Πραιτόρια, μακριά, ωστόσο από τον «πολιτισμό» των λευκών, το Σοβέτο, που τόσες εξεγέρσεις είχε πυροδοτήσει όλα τα χρόνια του απαρτχάιντ, ήταν ένας ανατριχιαστικά «ξερός» χώρος, και έτσι παρέμενε λίγα χρόνια μετά την άνοδο του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου στην εξουσία. Φαντάζομαι πως έτσι παραμένει ακόμα. Με λιτά σπιτάκια, μικρούς, φτωχούς κήπους, συμμαζεμένες αγορές, ταπεινές εκκλησίες, λίγα καταστήματα, πολλά, όμως, σχολεία. Εκεί έμεναν, και στην πραγματικότητα εγκλωβίζονταν οι μαύροι. Για να μπουν και να βγουν περνούσαν οπωσδήποτε από έλεγχο, χωρίς καμία απολύτως δυνατότητα να παρακάμψουν τα φυλάκια. Υπήρχαν ώρες πριν από τις οποίες δεν μπορούσες να βγεις και μετά από τις οποίες δεν μπορούσες να μπεις- πρακτικά, από νωρίς το βράδυ μέχρι νωρίς το πρωί. Και, αν η εξουσία αποφάσιζε να κάνει επιδρομές εναντίον τους, οι οποίες ήταν πάντα αιματηρές και για πολλούς θανατηφόρες, τίποτα δεν μπορούσε να τους σταματήσει. Εκτός από την αποφασιστικότητα και τη μαχητικότητα των κατοίκων του.
Ηταν τρομερά συγκινητικό να τους βλέπεις και να διαπιστώνεις, εκτός από όλα τα υπόλοιπα, πόσο αξιοπρεπείς και υπερήφανοι άνθρωποι είναι. Από αυτή την πλευρά, λοιπόν, το Σοβέτο, το γκέτο των μαύρων, ήταν για μένα ένα πολύ μεγάλο μάθημα. Που έγινε ωστόσο μεγαλύτερο όταν φτάσαμε στις παρυφές του. Εκεί, μέσα σε φτωχικές και αυτοσχέδιες παράγκες που είχαν κατασκευαστεί από λαμαρίνα ή άλλα ελαφρά υλικά, συναντήσαμε ανθρώπους από όλες τις φυλές της Αφρικής οι οποίοι έρχονταν, πια, μετά την πτώση του απαρτχάιντ στη χώρα ως οικονομικοί μετανάστες. Τα σπίτια τους δεν ήταν μεγαλύτερα από έξι έως δέκα τετραγωνικά και δεν διέθεταν νερό- δεν θυμάμαι αν είχαν καν ηλεκτρισμό. Οι ίδιοι ήταν όμως καθαροί, περιποιημένοι και- όπως και οι νοτιοαφρικανοί- περήφανοι. Είχαν πάει εκεί με το όνειρο μιας καλύτερης ζωής. Θα τη συναντούσαν;
Εκείνες τις στιγμές που οι μεγαλύτεροι μάς έλεγαν τις ιστορίες τους και τα παιδιά πόζαραν για φωτογραφίες (χωρίς όμως σε καμία περίπτωση να ζητούν ανταλλάγματα- όπως και δεν πήραν όταν κάποιοι αποπειράθηκαν να τους δώσουν λίγα χρήματα) από το μυαλό μου πέρασε μια σκέψη που δεν θα την ξεχάσω ποτέ, γιατί μου είχε φέρει δάκρυα στα μάτια: ναι, φυσικά ελπίζουν σε μια άλλη ζωή. Πώς θα μπορούσε να γίνει αλλιώς όταν ο Νέλσον Μαντέλα, έζησε δεκαετίες ολόκληρες σε αυστηρή απομόνωση στη φυλακή του, βασανίστηκε, υπέφερε, χωρίστηκε από την οικογένειά του και έχασε τους φίλους του, στερήθηκε συντρόφους, χαρές και διασκεδάσεις, αλλά, ενώ κανείς μα κανείς δεν το πίστευε, στο τέλος όχι μόνο απελευθερώθηκε παρά είχε γίνει και πρόεδρος της χώρας του; Ποιο μεγαλύτερο παράδειγμα ελπίδας θα μπορούσαν να έχουν όλοι αυτοί οι κοινωνικά απόκληροι;
Χθες, ο Νέλσον Μαντέλα, που πια δεν είναι πρόεδρος της Νότιας Αφρικής αλλά ιδιωτεύει μετά από επιλογή του να μην πεθάνει στην εξουσία παρά να την παραδώσει στους νεώτερους, ψηφίστηκε η πιο αγαπητή προσωπικότητα στον κόσμο. Μην ρωτήσετε ποιος θεωρείται ο πλέον αντιπαθής: ναι, το βρήκατε με τη μία. Ο πρόεδρος Τζορτζ Μπους με το συμπάθειο.