Ο Μάρκος Αυρήλιος σε υπερφυσικό μέγεθος

Τελικά, τρίτωσε το... καλό στην αρχαία Σαγαλασό. Τμήματα ενός ακόμη αγάλματος, σπουδαίας τέχνης και πάλι, εντοπίστηκαν σε ρωμαϊκά λουτρά που ανασκάπτονται τα τελευταία χρόνια στην πόλη, που βρίσκεται στα βάθη της Τουρκίας. Ανήκουν στο άγαλμα του Μάρκου Αυρηλίου, ενός από τους πέντε καλούς αυτοκράτορες της Ρώμης, και εξέχοντος στωικού φιλοσόφου, ο οποίος κυβέρνησε τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία από το 161 μέχρι το 180 μ.Χ.
Τα τμήματα του κολοσικού αγάλματος του εντοπίσθηκαν είναι: η κεφαλή, ύψους περίπου ενός μέτρου, λεπτοδουλεμένη, με τα χαρακτηριστικά γουρλωτά μάτια του αυτοκράτορα, και γένι, μέρος των ποδιών από τα γόνατα και κάτω και το δεξί του χέρι. Στα πόδια φορά σανδάλια διακοσμημένα με παραστάσεις λεόντων, έλικες και ασπίδες Αμαζόνων.
Κατά πάσα πιθανότητα ο κορμός του αγάλματος δεν θα βρεθεί ποτέ. Οι αρχαιολόγοι που διενεργούν τις ανασκαφές θεωρούν πως ο κορμός αποτελούνταν από ορειχάλκινη πανοπλία που μέσα είχε ξύλο ή πηλό. Το υλικό αυτό καταστράφηκε όταν το δωμάτιο στο οποίο βρισκόταν κατέπεσε από σεισμό ανάμεσα στο 540 και 620 μ.Χ. και δεν επισκευάστηκε ποτέ.
Το άγαλμα του Μάρκου Αυρηλίου είναι το τρίτο που εντοπίζεται στα λουτρά αυτά, που έχουν εμβαδόν 1.250 τετραγωνικά μέτρα. Πέρσι είχε βρεθεί το κολοσικό άγαλμα του Αδριανού, ενώ φέτος, λίγες μέρες πριν, η αρχαιολογική σκαπάνη χτύπησε κομμάτια από το επίσης κολοσικό άγαλμα της αυτοκράτειρας Φαυστίνας της πρεσβυτέρας, συζύγου του Αντωνίνου Πίου.



Δώδεκα χρόνια οι αρχαιολόγοι διενεργούν έρευνες στη συγκεκριμένη αίθουσα ψυχρών λουτρών, που είχε σχήμα σταυρού και ψηφιδωτά δάπεδα. Οταν πέρσι έφεραν στο φως το άγαλμα του Αδριανού σε μια κόγχη, έδωσαν την ερμηνεία ότι ο χώρος ήταν ένα «νυμφαίο» για την οικογένεια των Αντωνίνων. Και τούτο επειδή σε άλλη κόγχη, απέναντι από αυτή του Αδριανού, βρήκαν γυναικεία σανδάλια και οδηγήθηκαν στο συμπέρασμα πως εκεί στεκόταν το άγαλμα της Βίμπιας Σαβίνας, συζύγου του φιλέλληνα αυτοκράτορα.Απέναντι από την κόγχη όπου βρέθηκαν τα τμήματα αγάλματος της Φαυστίνας, οι αρχαιολόγοι έφεραν στο φως άλλα υποδήματα, ανδρικά αυτή τη φορά και συμπέραναν ότι εκεί βρισκόταν το άγαλμα του συζύγου της, Αντωνίνου Πίου, διαδόχου του Αδριανού. Τώρα, με τα νέα ευρήματα, σιγουρεύονται πως εκεί υπήρχε πινακοθήκη των Αντωνίνων.
Ο καθηγητής Γουέλκενς, που προΐσταται των ανασκαφών, σημείωσε πως το εύρημα αποτελεί μία από τις καλύτερες αναπαραστάσεις του Μάρκου Αυρηλίου. Οι ανασκαφές στην Σαγαλασσό, που υπήρξε σπουδαίο κέντρο κατά την αρχαιότητα, συνεχίζονται.

Η Τροία του τρωικού πολέμου;

Υπήρξε η Ομηρική Τροία; Ο Ερίκος Σλήμαν πίστευε πως ναι, οι διάδοχοί του όμως ματαίως αναζητούσαν επί τόσα χρόνια μια ένδειξη. Και να που βρέθηκε: η αμυντική τάφρος της Υστερης Εποχής του Χαλκού, ένας καμένος πίθος και ένα λιθόστρωτο της ίδιας περιόδου, ίσως δώσουν απαντήσεις περί του αν έγινε πράγματι ο Τρωικός πόλεμος ή τον έπλασε η φαντασία του ποιητή- των ποιητών.
Σκάβοντας βορειοανατολικότερα από εκεί που μέχρι τώρα γίνονταν οι ανασκαφές, ο Ερνστ Περνίτσκα και οι συνεργάτες του εντόπισαν πρόσφατα την αμυντική τάφρο σε μήκος 1,3 χιλιομ. Μέχρι στιγμής, αυτά είναι τα δεδομένα. Εχουμε ευρήματα που ανήκουν περίπου στην εποχή κατά την οποία τοποθετείται ο διασημότερος πόλεμος της αρχαιότητας- συνολικά της Ιστορίας. Περί το 1180- 1150 π.Χ.
Ο καθηγητής Περνίτσκα επιμένει ότι με βάση τα νεώτερα των τελευταίων ημερών, η Τροία ήταν μεγαλύτερη κατά τουλάχιστον εβδομήντα χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα. Τριακόσιες πενήντα χιλιάδες τετραγωνικά αντί 270.000 υπολογίζεται πλέον το εμβαδόν της. Αρα, όπως είπε στις γερμανικές εφημερίδες την προηγούμενη εβδομάδα σε συνέντευξη Τύπου που έδωσε, επρόκειτο για την πρωτεύουσα ενός αρχαίου πριγκιπάτου η έκταση του οποίου θα πρέπει να υπολογίζεται σε 200 με 300 τετραγωνικά χιλιόμετρα.
Καλά όλα αυτά, όμως απάντηση στο ερώτημα αν υπήρξε ή όχι το Ιλιον του Ομήρου, δεν έχουμε και πάλι. Τουλάχιστον προς το παρόν. Οι ανασκαφές θα πρέπει να συνεχιστούν, ούτως ώστε να διαπιστωθεί αν και κατά πόσον θα επισημανθούν στρώματα καταστροφής και σχέσεις με τους «Αχαιούς» τους μυκηναίους κατοίκους της Ελλάδας. Μονάχα τότε θα μπορούμε να πούμε με την όποια σχετική βεβαιότητα πως η Τροία υπήρξε.
Αλλά για να συνεχιστούν οι ανασκαφές, χρειάζονται και οι χρηματοδοτήσεις, οι οποίες στις αρχές του φετινού καλοκαιριού έδειχναν να στερεύουν. Τότε ο διάδοχος του φημισμένου Μάνφρεντ Κόρμφαν (Μάνφρεντ Οσμάν Κόρφμαν μάλιστα κατόπιν επιλογής του) είχε ανακοινώσει ότι, οι ανασκαφές ολοκληρώνονται φέτος. Οπως είχε πει, είκοσι χρόνια μετά την έναρξη των ανασκαφών από τον Κόρφμαν, τα ευρήματα πρέπει να συντηρηθούν και να μελετηθούν. Οι εκτιμήσεις δεν πρέπει να παρουσιάζονται σε ετήσιους τόμους, όπως μέχρι τώρα, αλλά πρέπει να εκδοθούν έξι τόμοι με συνολική θεώρηση των ερευνών. Ενα μουσείο θα πρέπει να στεγάσει όλα τα κινητά ευρήματα- και αυτά που έχουν φυγαδευτεί στο εξωτερικό. Ο χώρος θα πρέπει να αποκτήσει διαδρομές και να γίνουν αναστηλώσεις και συντηρήσεις συμβατές με ένα Μνημείο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ. Τέλος, είχε πει, θα πρέπει να συνεχιστούν μόνον οι ανασκαφές στο λόφο Ασαγικέντ, όπου πιθανώς υπάρχουν τα αρχαία νεκροταφεία.
Εντελώς ξαφνικά όμως, και τρεις εβδομάδες πριν ολοκληρωθεί η ανασκαφική περίοδος, εντοπίσθηκαν τα κατάλοιπα της Υστερης Χαλκοκρατίας, που επιβάλλουν συνέχιση των ανασκαφών και, φυσικά, φέρνουν πρωτοσέλιδα στις εφημερίδες και νέες χρηματοδοτήσεις. Σύμπτωση;

Στα βήματα των αρχαίων Φοινίκων

Δεινοί θαλασσοπόροι και σπουδαίοι έμποροι. Οι Φοίνικες έμειναν γνωστοί στην Ιστορία και για τα δύο, όπως και για την εφεύρεση του αλφαβήτου και της αλφαβητικής γραφής. Ο Ηρόδοτος μάλιστα αναφέρει πως το 600 π.Χ. ήταν οι πρώτοι που έκαναν τον περίπλου της Αφρικής. Δυόμιση χιλιάδες χρόνια (και πλέον) μετά, ένα πλοίο σαν τα αρχαία φοινικικά, ετοιμάζεται να επαναλάβει το ίδιο ταξίδι.
Η Δαμασκός, πολιτιστική πρωτεύουσα του αραβικού κόσμου για το 2008 έχει συμπεριλάβει στα προγράμματά της την κατασκευή και πλεύση του πλοίου, το ταξίδι του οποίου ξεκινά την ερχόμενη Κυριακή. Το υλικό του είναι το ξύλο πεύκου. Κατασκευάστηκε από ομάδα δέκα ανθρώπων που εργάστηκαν γι’ αυτό οκτώ μήνες, με πρότυπο παραστάσεις αγγείων και πληροφορίες από ναυάγια αρχαίων φοινικικών πλεούμενων. Η μόνη διαφορά από αυτό που θεωρείται «πρωτότυπό» του, είναι το σύστημα πλοήγησής του, που είναι υπερσύγχρονο.
Το πλήρωμα αποτελείται από εθελοντές Βρετανούς είκοσι τον αριθμό, και ετοιμάζεται για δύσκολες καταστάσεις. Στον δρόμο τους, μπορεί να μη συναντήσουν «Λαιστρυγόνες και Κύκλωπες» όμως ο «θυμωμένος Ποδεισώνας» πιθανότατα δεν θα λείπει. Ιδίως όταν θα παραπλέουν το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, ίσως συναντήσουν μεγάλες δυσκολίες. Γι’ αυτό και επέλεξαν να ξεκινήσουν τώρα το διάρκειας ενός έτους ταξίδι τους, ώστε να βρίσκονται στη Νότιο Αφρική Δεκέμβριο ή Ιανουάριο, οπότε εκεί είναι καλοκαίρι. Διατρέχουν επίσης τον κίνδυνο να έρθουν αντιμέτωποι με πειρατές.
Ο αρχηγός της αποστολής, Φίλιπ Μπίαλ, αναφέρει στο BBC ότι πιστεύει πως έχουν 70% πιθανότητες να πάνε όλα καλά. Ομως, δεν παύει να υπάρχει και το υπόλοιπο 30%, που τους ανησυχεί. Οχι τόσο, πάντως, ώστε να ακυρώσουν τα σχέδιά τους.
Ούτε και η έλλειψη όχι απλώς κάθε πολυτέλειας αλλά έστω και στοιχειωδών πραγμάτων φαίνεται να σταματά τους εθελοντές, οι περισσότεροι από τους οποίους δεν γνωρίζουν καν από θαλασσινά ταξίδια. Τι και αν στα αμπάρια, όπου θα κωπηλατούν, δεν έχει εξαερισμό, τρεχούμενο νερό και τι και αν για τα 20 μέλη του πληρώματος υπάρχει μια τουαλέτα μόνο; Θα το αντέξουν, υπόσχονται στους άλλους και στους εαυτούς τους! Οι εμπειρίες που θα ζήσουν θα είναι φυσικά μοναδικές.
Το ταξίδι του ομοιώματος φοινικικού πλοίου ξεκινά λοιπόν την Κυριακή, ενώ το δικό μας ομοίωμα της «Αργώς» δεν κατάφερε να πλεύσει προς την Κολχίδα. Οι τουρκικές αρχές, ως γνωστόν, δεν έδωσαν τις απαραίτητες άδειες. Αλλά εδώ ισχύει το «κάθε εμπόδιο για καλό». Με αυτή την κατάσταση στη Γεωργία, ίσως και να γλυτώσαμε από όχι και τόσο ευχάριστες καταστάσεις και περιπέτειες.