Κι άλλα αρχαία στο μετρό

Πώς άραγε να ήταν η αρχαία Ιερά Οδός, αυτός ο περίφημος δρόμος που οδηγούσε από την Αθήνα στην πόλη της Ελευσίνας και, μια τουλάχιστον φορά τον χρόνο, όλος ο ανδρικός πληθυσμός τον περπατούσε προκειμένου να πάει στο Θριάσιο για τα ελευσίνεια μυστήρια; Τι έκαναν οι αρχαίοι Αθηναίοι κατά τις στάσεις τους- που λογικό είναι να υπήρχαν, αφού οι προσκυνητές πεζοπορούσαν; Πού ακριβώς αντάλλασαν τα σκωπτικά (και άσεμνα όπως λέει η παράδοση) πειράγματα, γνωστά και ως γεφυρισμούς;


Η αρχαιολογική σκαπάνη είναι αψευδής μάρτυρας πολλών πραγμάτων. Οπως οι αρχαιολόγοι λένε με σιγουριά ότι Κρυφό Σχολειό δεν υπήρξε, διότι δεν μαρτυρείται πουθενά μα πουθενά ίχνος του (επειδή όλες οι ανθρώπινες δραστηριότητες αφήνουν τα ίχνη τους που είναι ανεξίτηλα ακόμη και όταν είναι ανεπαίσθητα) άλλο τόσο λένε ότι κατά την πορεία προς την Ελευσίνα οι άνδρες σταματούσαν σε ιερά και ότι η γέφυρα του Κηφισού με τους γεφυρισμούς ήταν κοντά στον υπό κατασκευή σταθμό «Ελαιώνας» του μετρό.
Κατά την αρχαιότητα, λοιπόν, η Ιερά Οδός από τα αρχαϊκά χρόνια και μετά ήταν, περίπου στον σημερινό οδικό άξονα (πιο πριν ήταν λίγο νοτιότερα, όπως δείχνουν οι ανασκαφές). Βρέθηκαν μέχρι και 8 επάλληλα οδοστρώματά της από τους κλασικούς έως και τους ρωμαϊκούς χρόνους (στο φρέαρ Προφήτης Δανιήλ όπου και θα διατηρηθεί αυτό το τμήμα, μήκους περίπου 9μ). Αλλα εννέα οδοστρώματα βρέθηκαν στο Αιγάλεω, στην πλατεία Εσταυρωμένου (φωτό)και οδήγησαν, τότε, στην μετακίνηση του σταθμού λίγο βορειότερα. Και αυτά θα διατηρηθούν και τώρα μάλιστα κατασκευάζεται στέγαστρο.

Η γέφυρα του Κηφισού, ή, για την ακρίβεια τα τρία βάθρα θεμελίωσής της, βρέθηκε σε ένα φρέαρ εξαερισμού του σταθμού «Ελαιώνας», αποσπάσθηκε και θα μπει και αυτή στη θέση της ξανά. Οι ανασκαφές αυτές, που έγιναν υπό την επίβλεψη της αρχαιολόγου (και νυν εφόρου αρχαιοτήτων) Ιωάννας Τσιριγώτη- Δρακωτού, κάλυψαν περίπου 7.000 τετραγωνικά μέτρα και ανάμεσα στα ευρήματά τους συγκαταλέγονται και δύο πηγάδια, γεμάτα από αγγεία κυρίως της ρωμαϊκής εποχής.

Η Ιερά Οδός θα αναπαρασταθεί σε δεκαέξι προθήκες στον σταθμό Αιγάλεω (Εσταυρωμένος) με στρωματογραφία, αναπαράσταση της γεωμορφολογίας, πλούσιο εποπτικό υλικό και αρχαία, αντίγραφα και αυθεντικά (181 συνολικά). Θα παρουσιάζεται η ζωή γύρω από τον σημαντικό αυτό δρόμο, με τα παρόδια νεκροταφεία, τα εργαστήρια και τα ιερά και το τοπίο της δυτικής όχθης του Κηφισού κατά την αρχαιότητα. Την έκθεση έχει αναλάβει η Ολγα Ζαχαριάδου και η μελέτη που παρουσιάστηκε πήρε τις ευλογίες και τους επαίνους του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου.
Πότε; Μη βιάζεστε, διότι το θέμα είναι να γίνει καλή δουλειά. Μέχρι τις αρχές του καλοκαιριού, πάντως, θα έχει ολοκληρωθεί το στήσιμο και έτσι οι επιβάτες θα ευφραίνονται οπτικώς με τα έργα των αρχαίων προγόνων μας.

Post 300

Είδατε τους «300»; Φάγατε το ποπ κορν σας; Ηπιατε το αναψυκτικό σα; Ολα καλά; Ε, λοιπόν, σας φύλαξα το καλύτερο για το τέλος. Υποτίθεται (λέμε τώρα) ότι μια τέτοια ταινία θα κάνει καλό στον τουρισμό μας και ειδικώς στον τουρισμό της Σπάρτης, καθώς επισκέπτες από όλο τον κόσμο θα έχουν (δεν θα έχουν;) μια περιέργεια να δουν πώς ήταν αυτή η πόλη που γεννούσε τέτοιους ανθρώπους.
Και δεν φτάνει που αν πάνε στις Θερμπύλες δεν πρόκειται να δουν στενάκια, ούτε στενά, αλλά θα δουν μια πεδιάδα (με τις προσχώσεις ανά τους αιώνες) και ένα ξερό (και χάλια αν με ρωτάτε) σύγχρονο άγαλμα του Λεωνίδα αλλά θα τους περιμένει και με τεράαααστια έκπληξη στη Σπάρτη: το αρχαιολογικό μουσείο θα είναι κλειστό! Κατάκλειστο! Θεόκλειστο! Closed, πώς το λένε.
Γιατί; Διότι πρέπει να κλείσει τον Μάιο ώστε μέχρι τα μέσα του καλοκαιριού να αδειαστεί το κτήριο, που είναι χάλια και να επισκευαστεί στη συνέχεια. Θα πείτε, και τι να κάνουμε, έτυχε. Αμ δεν έτυχε, πέτυχε. Από το 2004 έπρεπε να είχε γίνει αυτό. Και μελέτες υπήρχαν και χρήματα υπήρχαν. Τι δεν υπήρχε; Αυτό που λέμε πολιτική βούληση και ενδιαφέρον της πολιτείας.
Ετσι λοιπόν το περασμένο φθινόπωρο το υπουργείο Πολιτισμού ανακάλυψε ότι τίποτα δεν είχε γίνει (κι αυτές οι επισκευές, να μη μπορούν να γίνονται δια μαγείας... τς τς τς) και άρχισε να τρέχει. Να οι μελέτες (που υπήρχαν, όπως είπαμε, αλλά έπρεπε πλέον να επικαιροποιηθούν) και να διαφημίσεις, να όλα. Ετσι φτάσαμε στο απευκταίον, δηλαδή να βρίσκεται η Σπάρτη στο παγκόσμιο επίκεντρο, αλλά ούτε το νέο μουσείο της (ΧΥΜΟΦΙΞ) ούτε το παλιό να λειτουργούν.
Ε, δεν πειράζει. Οι θεατές θα δουν την άλλη ταινία με τα χελωνονιντζάκια, που σαρώνει, θα κάνουν όπως η γριά στο γνωστό ανέκδοτο και θα πάνε στη λεβεντογέννα Κρήτη! Χελωνονιντζάκης που μας χρειάζεται...

Τα πρώτα εκατό ήταν εύκολα

Τα πρώτα εκατό, λένε, είναι δύσκολα. Αυτό λοιπόν είναι το εκατοστό ποστ. Κατά σύμπτωση, θα αναφερθώ στις αγαπημένες μου ταινίες, αφού πήρα το μπαλάκι από την Ange-ta.

1. 1900 του Μπερντάρντο Μπερτολούτσι. Ενα επικό ποίημα για τον Κόσμο, τις Ιδεολογίες, τα Εθνη, αλλά και την Ιταλία του περασμένου αιώνα.

2. Αποκάλυψη τώρα, του Φράνσις Φορντ Κόπολα. Με τον Μάρλον Μπράντο, που τον θεωρώ τον μεγαλύτερο ηθοποιό του 20ού αιώνα, σε έναν μοναδικό ρόλο και τον πόλεμο Βιετνάμ σε όλο του το (τραγικό μεγαλείο.

3. Ο νονός του Κόπολα (και οι τρεις ταινίες) με τον μεγάλο Αλ Πατσίνο και τον μεγάλο επίσης Ρόμπερτ Ντέ Νίρο (τον Μπράντο ήδη τον ανέφερα)

4. Και το πλοίο φεύγει του Φεντερίκο Φελίνι, του οποίου έτσι κι αλλιώς είμαι παντοτινη θαυμάστρια.

5. Ο πολίτης Κέιν, του Ορσον Ουέλς. Μια ταινία- ανατομία των κροίσων, του Τύπου, της Αμερικής, της κενότητας, της αχρειότητας, της φιλοδοξίας.

6. Η Στέλλα του Μιχάλη Κακογιάννη για την αξεπέραστη Μελίνα Μερκούρη και το τολμηρό της στόρι.

7. Ο Θίασος του Θόδωρου Αγγελόπουλου, η επιτομή των παθών του Ελληνισμού ιδίως κατά την κατοχή, την αντίσταση και τον εμφύλιο.

Λυπάμαι που είμαι αναγκασμένη να αφήσω απέξω ταινίες του Νίκολσον, του Χόφμαν, της Στριπ, το πολυαγαπημένο του Η ζωή είναι ωραία του Ρομπέρτο Μπενίνι και άλλες πολλές, αλλά πού να χωρέσουν;

Ο μεγάλος Πραξιτέλης

Μόλις δέκα, αλλά «λέοντες» είναι τα εκθέματα που έδωσε η Ελλάδα στη μεγάλη έκθεση για τον Πραξιτέλη η οποία εγκαινιάζεται απόψε στο παρισινό Λούβρο. Ανάμεσά τους, η κεφαλή από το λατρευτικό άγαλμα της Βραυρωνίας Αρτέμιδος, την οποία προσφάτως ο Γεώργιος Δεσπίνης ταύτισε, λέγοντας πως είναι πρωτότυπο έργο του μεγάλου γλύπτη και όχι δημιουργία άλλου, όπως μέχρι τώρα πίστευαν. Η άποψη του καθηγητή, που θεωρείται κορυφαίος διεθνώς στα γλυπτά, δίνει στην Ελλάδα και στον κόσμο το μοναδικό άγαλμα που πιθανώς σμίλευσαν τα χέρια του Πραξιτέλη. Ολα τα άλλα γλυπτά του, ακόμη και ο περίφημος Ερμής της Ολυμπίας, αποτελούν αντίγραφα.
Στην έκθεση περιλαμβάνονται περίπου 160 αρχαιότητες από το ίδιο το Λούβρο και από άλλα μεγάλα μουσεία του Παρισιού, του Βερολίνου, της Κοπεγχάγης κ.λπ. Η χώρα μας θα δώσει εκτός από τη λατρευτική κεφαλή της Βραυρωνίας Αρτέμιδος, δύο ενεπίγραφες βάσεις αγαλμάτων με το όνομα του Πραξιτέλη επάνω, και επτά αντικείμενα από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο: μία από τις τρεις ανάγλυφες πλάκες της Μαντίνειας, μαρμάρινη κεφαλή από τη Ρωμαϊκή Αγορά, αναθηματικό ανάγλυφο τύπου νεκροδείπνου, τρίπλευρη μαρμάρινη βάση τρίποδα από την οδό Τριπόδων, μαρμάρινο αγαλμάτιο Απόλλωνος Λυκείου από την Επδαυρο, κορμός Αφροδίτης και επιτύμβια στήλη του τύπου της Μεγάλης Ηρακλειώτισας από τον Κεραμεικό.
Το ΕΑΜ δεν δίνει τον περίφημο έφηβο του Μαραθώνα, που θεωρείται ένα από τα αριστουργήματά του, και ανήκει στο εργαστήριο του γλύπτη, γιατί ανήκει στα «αμετακίνητα». Επίσης, η κατάσταση του χάλκινου αγάλματος Απόλλωνος Λυκείου από την Πάτρα (πολλές διαβρώσεις) επέβαλε την αντικατάστασή του με το αγαλμάτιο Απόλλωνα από την Επίδαυρο. Η γαλλική πλευρά και ιδίως ο γαλλικός Τύπος γκρίνιαξαν πάρα πολύ για τη μη αποστολή του εφήβου κυρίως, αλλά η χώρα μας δεν υπαναχώρησε αποδεικινύοντας για πρώτη ίσως φορά πως σέβεται τον εαυτό της. οταν θα έρθει εδώ τμήμα της έκθεσης, τον ερχόμενο Ιούλιο, θα πλαισιωθεί με τον Εφηβο του Μαραθώνα που βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, αλλά δεν θα μετακινηθεί ο Ερμής από την Ολυμπία, που ανήκει κι εκείνος στα αμετακίνητα. Η σπουδαιότητα των εκθεμάτων επέβαλε την αποστολή τους σε δύο δόσεις «για τον κίνδυνο ατυχήματος».
Ο Πραξιτέλης, γιος του Κηφισοδότου, έζησε στην αρχαία Αθήνα από το 370 μέχρι το 330 π.Χ. Ανάμεσα στα σπουδαία έργα του ήταν η Κνιδία Αφροδίτη, η οποία υπήρξε «η Μόνα Λίζα της αρχαιότητας». Ο θρύλος λέει πως ήταν τέτοια η πιστότητα και η πειστικότητα που όταν η θεά αντίκρισε το άγαλμα, είχε μια έκρηξη οργής, φωνάζοντας: μα πότε με είδε γυμνή αυτός ο άνθρωπος;

Δάπεδο με θέα

Τέσσερις όλους κι όλους, από τους εκατοντάδες αρχαίους νεώσοικους του Πειραιά ανακάλυψε η αρχαιολογική σκαπάνη σε καλή κατάσταση, κι όμως επάνω από αυτούς θα οικοδομηθεί διώροφο εστιατόριο και μάλιστα με τις ευλογίες του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου. Τι άλλο θα μπορούσε να γίνει; Να απαλλοτριώσει το κράτος το συγκεκριμένο οικόπεδο, επί της οδού Κουμουνδούρου στο Μικρολίμανο, και να τους στεγάσει.
Επειδή όμως αυτά είναι όνειρα θερινής νυκτός για ένα υπουργείο που δεν διαθέτει χρήματα (και ίσως ούτε και βούληση) προτιμήθηκε αντί να αφεθούν τα αρχαία να καταστρέφονται, να στεγαστούν έστω και έτσι. Με τη δημιουργία ενός κτηρίου που δεν θα θίγει τις αρχαιότητες. Αυτές θα παραμείνουν ορατές από το μέτωπο του δρόμου, αλλά και από το γυάλινο δάπεδο του εστιατορίου.
Οι νεώσοικοι ήταν οι χώροι όπου φυλάσσονταν και επισκευάζονταν τα πλοία του αθηναϊκού στόλου. Οι συγκεκριμένοι που εντοπίστηκαν το 1997 από την Μαρία Πετριτάκη, Λειτουργούσαν από τον 4ο αι.π.Χ. μέχρι και τους ύστερους ρωμαϊκούς χρόνους, οπότε και δέχτηκαν μετασκευές. Καταστράφηκαν το 86 π.Χ. από τον Σύλλα και επαναχρησιμοποιήθηκαν αργότερα. Αποτελούνταν από βάσεις με παράλληλες κιονοστοιχίες και δίρριχτες ξύλινες στέγες (μία ανά δύο νεωσοίκους) και είχαν μεγάλη κλίση, η οποία δυσκόλευε την ανέλκυση των πλοίων, επέτρεπε όμως την εύκολη καθέλκυσή τους.
Οι μοναδικοί άλλοι νεώσοικοι που έχουν εντοπισθεί βρίσκονται στο υπόγειο πολυκατοικίας στο λιμάνι της Ζέας και είναι σε χειρότερη κατάσταση διατήρησης. Οι τέσσερις νεώσοικοι που τώρα αποκαλύφθηκαν έχουν ορατό μήκος περί τα 20 μέτρα (το μήκος τους κατά την αρχαιότητα έφθανε τα 44,5μ, ενώ το μήκος των τριήρεων ήταν 35- 37μ). Όπως φαίνεται, οι κατασκευές συνεχίζονται και κάτω από την άσφαλτο του σημερινού δρόμου.
Οι νεώσοικοι είναι τα αρχαιότερα δημόσια κτήρια του Πειραιά. Κατά τον Πλάτωνα οι πρώτες μόνιμες εγκαταστάσεις οφείλονται ήδη στον Θεμιστοκλή. Σύμφωνα με διαγράμματα των επιμελητών των νεωρίων το σύνολο των νεωσοίκων στα τρία λιμάνια ήταν 378 από τους οποίους οι 83 βρίσκονταν στη Μουνιχία, οι 196 στη Ζέα και οι 94 στον Κάνθαρο.
Στα διαστήματα που μεσολαβούσαν ανάμεσα στις εκστρατείες και κατά τους χειμερινούς μήνες, τα εξαρτήματα των τριηρών φυλάσσονταν, τα μεν ξύλινα ( κουπιά, κατάρτια κ. λ. π. ) στους νεώσοικους, τα δε κρεμαστά σκεύη (πανιά, σκοινιά, κάβοι) σε ειδικά κτήρια από ξυλοκατασκευή, τις σκευοθήκες, η παρουσία των οποίων αναφέρεται από την εποχή ιδρύσεως του ναυστάθμου (αρχές 5ου αιώνα π. Χ. ).

Ο δικηγόρος (ή ο διάβολος;) συνεντευξιάζεται

Να μην προσποιούμαι ότι δεν μου αρέσει και η δημοσιότητα! Ως γνήσια ψωνάρα, την πρώτη φορά, στο περιοδικό Stuff, εποίησα την νήσσαν, αλλά τη δεύτερη το μοιράζομαι μαζί σας. Την προηγούμενη Κυριακή, λοιπόν, στο «Εθνος», η Ελένη Γκίκα μου έκανε την τιμή να με συνεντευξιάσει. Και ιδού το κείμενό της:

Υπογράφει ως Advocatus Diaboli. Τον συναντάμε στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://advocdiab.blogspot.com. Με μότο, στίχο του Σεφέρη <Αηδόνι, αηδόνι, αηδόνι,/ τ’ είναι Θεός; τι μη Θεός; και τι το αναμεσό τους;> και φωτογραφική ταυτότητα τον Δαβίδ του Michelangelo, ο Δικηγόρος του Διαβόλου σχολιάζει με οξυδέρκεια, καυστικό χιούμορ και κριτική οξύνοια, την πολιτιστική μας πραγματικότητα. Σπεσιαλιτέ της… διεύθυνσης τα… αρχαιολογικά.
- Να πούμε πότε… γεννήθηκε ο Advocatus Diaboli και γιατί; (Ιούνιο 2006 αν δεν απατώμαι;)
Ο Δικηγόρος του Διαβόλου γεννήθηκε τον περασμένο Ιούνιο, εν μέρει λόγω ζήλειας (ποιος να διαβάσει τον reader’s digest, τον Μαύρο γάτο, τον Πάνο Ζέρβα και να μείνει ασυγκίνητος;) εν μέρει επειδή ήθελα να λέω δημόσια τον πόνο μου όταν τα «παίρνω στο κρανίο», αλλά να ακούω και την άποψη των άλλων- κάτι που επιτυγχάνεται στα σχόλια. Διότι, Δημοκρατία χωρίς διάλογο, δεν είναι, φυσικά, Δημοκρατία, και ως προς τους μονολόγους μπορείς να γράψεις αριστουργήματα, αλλά μόνο στο Θέατρο.
- «Τι έμαθαν οι αρχαίοι από το ηφαίστειο της Θήρας», «Ηδονοβλεψίας από την κλειδαρότρυπα της Ιστορίας», « Ο παλιός (homo sapiens) είναι αλλιώς», «Τα ασημικά της Κοκο- οικογένειας» είναι μόνο μερικά από τα πρόσφατα ποστ, μπορούμε να πούμε μια κάποια προτίμηση, ενδεχομένως σε αρχαιολογικά θέματα;
Υπάρχει ένας θεσμός στην Ελλάδα που είναι άπαιχτος (και επιλέγω επίτηδες τη συγκεκριμένη λέξη). Αναφέρομαι, φυσικά, στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο το οποίο (αν και τώρα βρίσκεται σε παρακμή ως προς τη ζωηρότητα των απόψεων και τις επαναστατικές διαθέσεις) θα χτύπαγε εξηντάρια στον πίνακα της AGB αν ήταν παιχνίδι ριάλιτι. Τούτου δοθέντος, η αρχαιολογία μπορεί να γίνει ακόμη και αφορμή για σάτιρα, όπως γίνεται στο μπλογκ μου.
Αλλά και ανακαλύψεις, απόψεις, θεωρίες, αν εκφέρονται από χείλη σοβαρών επιστημόνων και όχι τσαρλατάνων, έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, και μαγεία. Φιλοδοξία του διαβολοδικηγόρου είναι να κάνει ακόμη και συνεντεύξεις με σπουδαίους αρχαιολόγους. Όμως τότε, θα έπρεπε να αποκαλύψει την ταυτότητά του, πράγμα μη επιθυμητό.
- Οξυδέρκεια, ιστορία, επικαιρότητα και χιούμορ κάποια από τα χαρακτηριστικά των κειμένων σας. Με ποιο σκεπτικό επιλέγετε την θεματολογία των ποστ σας; Σε ποιους αναφέρεστε;
Στον Αγνωστο Διαδικτυακό Αναγνώστη. Δεν προσπαθώ, επομένως, να βρω εκείνο που θα τον εξιτάρει, αφού θα ήταν μάταιο. Επιλέγω θέματα που θέλγουν εμένα, ελπίζοντας ότι κάτι θα πουν και σε άλλους- ευτυχώς, δεν είναι λίγοι αυτοί.
- Τα σχόλια αποτελούν μέρος του μπλογκ;
Αναμφίβολα. Τόσο τα σχόλια των επισκεπτών όσο και τα δικά μου. Μου αρέσουν τα καυστικά, τα τσουχτερά, όπως και τα έξυπνα και σφιχτογραμμένα. Ευτύχησα να έχω επισκέπτες που διαθέτουν πολλές αρετές. Μερικές φορές, μάλιστα, αυτό με δυσκολεύει στο να τους απαντήσω.
- Τα μπλογκς είναι μια νέα πραγματικότητα που υπαγόρευσε, τι;
Το σύνθημα στο οποίο μονίμως πιστεύω είναι «Ψωμί- Παιδεία- Ελευθερία». Θα το έλεγα αρχετυπικό, ως προς το Διαδίκτυο. Ο αγώνας για την κατάκτησή τους, ιδίως των δύο τελευταίων, υπαγόρευσε και την ύπαρξη της μπλογκόσφαιρας. Οσο θα αντιστέκεται σε εκείνους που φιλοδοξούν να την καθυποτάξουν, το κίνημα των μπλογκ θα θάλλει. Αλλιώς…